Kent Estetiği ve yatay mimari

Dünya kurulalı beri, insanoğlunun karnını doyurmaktan bir sonraki vazgeçilmez ihtiyacı elbette barınmadır. Bu derdine derman olmak için, bir bina inşa etmeyi Rabbinden vahiyle öğrenen Adem(a)’dan bu yana, yanlarımızda dört duvar ve üstümüzde bir çatı ile yaşama ihtiyacımızı gidermek için epey çeşitli metotlar geliştirdik.

Bina inşa etmeyi yeterince güvenli görmeyenlerin mağaralarda, kendinden çok emin olanların çadırlarda yaşadıkları zamanlar ise, bir vakıa olarak tarihe geçti.

Bütün devirlerin ve medeniyetlerin kendilerine özgü bir mimari geliştirdiğini, toplumların refah ve gelişmişlik durumlarıyla, inşa ettikleri ev veya kurum binalarının kalite ve estetiği arasında bir bağ olduğu artık tartışılmaz bir gerçeklik olarak biliniyor.

Gaziantep’te bilmem kaç bin yıl öncesinden kalan mozaiklerle süslü, sayısız villa kalıntısından, hayatın zenginler için her zaman oldukça lüks olduğunu görebiliyoruz. Tabii ki, bütün toplumun villalarda ve mozaiklerle süslü havuzlarda sefa sürmediğini tahmin edebilmemiz gerekiyor.

İnsanların ihtiyaçlarını ellerindeki imkanlarla, en iyi derecede gidermekten başka bir yolları yoktur, çoğu zaman.

Bugün şehrimizin gecekondu mahallelerinde yaşayan ve neredeyse nüfusun yarısına denk gelen kesimi arasında, daha iyi evlerde yaşamak, araçlarını sokak aralarında değil bu iş için ayrılmış ve düzenlenmiş yerlere park etmek, çocuklarının her an bir köşeden çıkacak araçlar arasında değil kaza endişesi taşımadan oyun alanlarında, parklara oynayabileceği gerçek bir şehir ortamında yaşamak gibi hayalleri ve hatta planları vardır.

Bu şartları değiştirmek için bulduğumuz çözümün, evleri üst üste dizerek hatta bırakın evleri, koca bir mahalleyi üst üste yığarak oluşturduğumuz, çok ama çok katlı apartmanlar ve doğal olarak siteler yapmak; bir yandan gücümüzün yettiği en iyi şartlara ulaşmayı sağlarken, diğer yandan sahip olduğumuz mahalle kültürünü, sokak hayatını, çocukların ve gençlerin aidiyet hissini, insanların komşuluk ilişkilerini, kısaca sosyal hayatımızı açıkça tehdit etmekle kalmıyor, yok ediyor.

Ülke genelinde bir sorun olarak görülen ve hemen her zeminde onaylanan, ancak ne hikmetse bir türlü vazgeçilemeyen çok katlı hem de oldukça çok katlı apartman dikme sevdamız almış başını gidiyor. Alternatif olarak düşünülen ve bir tür “uydu kent” olarak planlanan ancak ya henüz yeterince kabul görmediğinden ya da şehir merkezine çok uzak olduğundan belki de çok az talep görecek bazı projelerin çözüm olmayacağını, en azından kısa vadede bir çare olmadığını görmek için halka kulak verilmesi yeterli olacaktır.

Yeni imara açılan şehre yakın ya da bitişik tüm alanların, çok katlı apartman yani çok getirisi olan yatırım aracına dönüştürülmesi, toprak sahiplerini memnun edebilir. Onların yanında, ucuz olsun da isterse onuncu katta olsun, isterse iki oda olsun ama benim olsun diye düşünen, sınırlı geliri olan insanları da bir yere kadar memnun edebilir.

Fakat şehrin estetiğini, insanların insan gibi yaşama ihtiyacını, Gaziantep’in şehre has sosyal yaşam kültürünün devamını isteyen ve düşünen, hatta planladığını söyleyen belediyelerimizin, hala ve ısrarla, her bir karışa bir apartman diktirme çabasını anlamak mümkün değil!

Gerek ekonomik gücün çekimiyle aldığı göçler, gerekse son yıllarda yaşanan mülteci akını nedeniyle, nüfusu bir yılda 5 yıllık artışı yakalayan ve buna rağmen bunca insana yeten bu şehrin, gerçek bir kent estetiğine ihtiyacı olduğu ortada. Bunu sağlamanın ilk yollarından birinin de, yatay mimari olarak isimlendirilen ve devletin zirvesinde de kabul görüp tavsiye edilen; az katlı ve çok daha sosyal konutlar olduğunu hepimiz biliyoruz. Eminim belediye yetkilileri de biliyorlardır, belki de bizden daha iyi.

Bu işin çaresi, aslında bulunmuş olan çarenin şehre getirilmesidir. Şehrimizin belediyelerinin, birer prestij projesi olarak inşa ettikleri, Gaziantep tarihinden ve kültüründen esinlenen, az katlı ve gerçek bir mahalle ortamı sağlayan bazı örnek çalışmaları var. Yapılması gereken, bu örneklerin yeni imara açılan yerler için standart haline getirilmesinden ibaret.

Kentsel dönüşümlerin de, belediyeler için bir kazanç kapısı değil, şehir için bir kurtuluş ve refah projesi olmasının yolu, az katlı ve nispeten yatay mimari modeline uygun binalar inşa etmekten geçiyor.

Gaziantep’in deprem kuşaklarına yakınlığı düşünüldüğünde, sadece bugünün değil, gelecek nesillerin de refah ve mutluluğunun devam etmesi için artık gökyüzüne değil toprağa yakın yaşam ortamları kurmamız gerekiyor.

Bundan en fazla 50 yıl sonra, şu an bu şehrin estetik ve mimarisine yön verenlerin belki de hiçbiri hayatta olmayacak ancak yerimize gelen nesil, ardımızda bıraktığımız şeyin, beton yığınlarından ibaret olduğunu gördüğünde bizi pek hayırla yad etmeyecektir.

 

Dünya bir yatırım aracıdır

 

Hem ilahi kaynaklarda haber verilenlerden, hem yaşadığımız dünyada şahit olduklarımızdan, hem de kendi iç dünyamızda bildiklerimizden herhalde en tartışılmazı; insanın, bitmek bilmeyen arzularının, heveslerinin, hedeflerinin peşinde bir ömür tüketme sevdasıdır.

Yaratılışımız böyledir ve buna yapacak bir şey yoktur. Yani bu isteğin varlığı ve devamlılığı, dünya hayatının sırrıdır, dünyanın imtihan yurdu olmasının sonucudur. Dünyadan isteği biten için, bu dünyada yaşamanın anlamı da biter. Belki de bu sebepten, ecel gelinceye kadar gözümüz doymaz bizim.

En akıllılarımız; bu yaratılışın engellenemez isteğini ebedileştirmek ve sonsuz bir kazanca dönüştürerek, gönlümüzde taşıdığımız doyumsuzluğun aleyhimize değil lehimize kullanılmasını sağlamak isteyenlerdir.

Öyle ya, madem nefis taşınacak ve doyurulamayacak, neden onu sonsuz bir zevk ve sefa ile doyurmak vadiyle dizginlemeyelim?

Kendimizi buna ikna etmenin en kısa yolu, dünya hayatının faniliğini idrak etmektir. Elde etmek için sahip olduğumuz en değerli sermaye olan ömrümüzü harcadığımız bu dünyadaki her şey fanidir. Yani bir gün ölecek, solacak, kuruyacak ve nefislerin iştah duymayacağı bir varlığa dönüşecektir.

Dünyada isteyip de elde edemediklerimiz için çok hayıflanmaya da gerek yok, nasıl olsa bir gün bitecek ve o kayıpların yerine daha güzelleri elde edilebilecektir. Asıl mesele, ahirette istediklerimizi elde etmekte, onu kaybedersek asla telafisi olmayacak ve bu kayıp sonsuza kadar sürecektir. Sonsuza, yani bir süresi ve sınırı olmayan korkunç bir belirsizliğe kadar…

Bizim olsun diye didindiğimiz güzellikler, zenginlikler ve rahatlıklar asla devamlı olmayacak. Kimse için olmadı. Süleyman(a)’a yar olmayan dünya bize de yar olmayacak. Muhammed(sas)’i sinesine alan toprak bizi de üstünde çok uzun süre dolaştırmayacak ve mutlaka içine çekecek.

Eline üç beş kuruş geçince, nasıl daha da çoğaltırım sevdasına düşüyorsak; elimizde bulunan üç beş yıllık ömrü de çoğaltmanın bir yolunu bulmamız, mantıklı ve insani olan değil midir?

Ecel sabittir, ne ileri alınır öyle yaz saati gibi, ne de geri alınır. O sabit süre ancak ve sadece bereketli bir hayat yaşamakla, kısa sürede uzun hayırlar işlemekle uzayabilir.

İşte bu dünya, her şeyiyle ancak bir yatırım aracıdır, elinde ömür sermayesi olanların kullanabildiği bir araç; ömrü tükenenler için dünyadan kar elde etmenin geride kesilmeyen bir hayır bırakmalarından başka yolu yoktur.

Heveslerimizi kontrol etmenin bir yolunu bulmak ve geçici olanı kalıcı olana asla tercih etmemek için kendimizi sürekli ikna etmek, uyanık tutmak zorundayız. İnsanız, acele elde edileni severiz, peşin alışverişe bayılırız. Oysa sağlam bir müşteriye, hem de karşılığında elde edilecek çok ama çok büyük karlar varken borç vermek, herhalde anlık arzuları tatmin eden, en fazla birkaç saat sürecek bir tokluk verecek olan, sahtekar bir müşteriye peşin mal satmaktan daha akıllıcadır.

Allah(cc) vadinden asla dönmeyen ve sözünü yerine getirmeye mutlak olarak gücü yeten tek varlıktır. O’na borç vermek yatırımların en karlısı ve en mantıklısıdır.

Aklı olan, varını yoğunu ahiret pazarında satışa çıkarandır.

Kafası çalışan; pazardan ucuz domates alan değil, cennetten bahçeler alandır.

Süresi belirli bir ömrü uzatmayı başaran, onu hayır ve iyiliklerle dolduranlardır.

Hep biten ve yeniden başlayan günlerin haber verdiği, bitecek ve başlayacak daha ne hayatlar olduğudur. Hayat sahibi olan her şey ve herkes gibi bizimkinin de bitmekten başka yolu olmadığıdır.

Mülkün yegane hükümdarının hükmüne mani olabilecek yoktur. Dilediğini yaşatıp, dilediğini öldürecek ve hesaba çekecektir.

Marifeti olan, gücü olan, isyanı olan, itirazı olan bir şey yapsın; mesela ölmesin! Hesaptan kurtulsun da dünyada ebedi kalsın!

Yok öyle bir dünya!

Her eceli gelen ölecek, kimse dünyada direk olarak kalmayacak.

Biteceği kesin olan sermayesini, çok karlı bir yatırıma dönüştürene ne mutlu!

Dönel dairelerde dönemiyoruz!

Sadece şehrimizde ya da ülkemizde değil; dünyanın araç kullanılan hemen her yerinde, trafiğin akıcılığını sağlamak, uzun yıllardan beri küresel bir sorun olarak görülüyor ve bulunan çözümler de hızla dünyaya yayılıyor.

İşte bunlardan biri de, doksanlı yılların başlarında küçük uygulamaları görülen ve alınan verim üzerine gelişmiş ülkelerde hızla yayılan, Türkçeye dönel daire olarak tercüme ettiğimiz, trafik lambaları kullanılmadan yani beklemelerin en aza indirgendiği, önceliklere göre geçiş üstünlüğünün belirlendiği ve uygulandığı bir kavşak modeli olarak karşımıza çıkıyor.

Dönel daireler ülkemizde, belediyelerin trafik alanındaki tıkanıklıkları bir nebze de olsa çözüm olması düşüncesiyle hızla çoğaldı. Bunlara Gaziantep’te artık daha fazla rastlamaya başlamamız da normal bir gelişme olarak görülmelidir.

Ancak ne ki; temel çıkış noktası, dönel dairenin içindeki trafiğin öncelikli yol hakkının bulunması gibi basit ve anlaşılır bir kuralı, ne hikmetse uygulamayı başaramıyoruz. En azından çoğunlukla başarısız olduğumuzu, sabah ve akşam yoğun trafik saatlerinde kilitlenen dönel dairelerden anlayabiliyoruz.

Dahası, temel mantığı, trafik ışıklarının oluşturduğu bekleme sürelerini azaltmak hatta ortadan kaldırmak olan dönel dairelere, biz bir de trafik ışığı ekleyerek ancak kullanabiliyoruz. Oysa trafik ışığının olduğu yerde dönel dairenin anlamı kalmadığı gibi, pratikte de varlığının bir gereği kalmıyor. Ki bazı yerlerde dönel dairelerin belediyemiz tarafından tekrar ortadan kaldırıldığını da gördük.

Aslında kullanamadığımız bir kolaylığı kaldırmak en mantıklı çözüm müdür, sorusunun cevabını tartışabiliriz. Ancak kaldırmak, kullanmak için gerekli düzeni ve eğitimi yerleştirmekten daha kolay olduğu için tabii ki tercih edilen bir yol oluyor.

Dünyanın bütün gelişmiş ülkelerinde, sorunsuz ve verimli bir şekilde kullanılan, trafiğe yaptığı katkı ile hem sosyal hem de ekonomik verim alınan dönel dairelerden biz faydalanamıyoruz. O halde hepsini kaldıralım! Ya da kullanmayı öğretelim!

Bilimsel olarak faydası kanıtlanmış bir gelişmeyi, gerek kamu spotları gerekse bilgilendirme ekranları yoluyla anlatabiliriz. Halkımız, kendi menfaatine olduğuna ikna olduğunda, eminim bu işe sahip çıkacaktır.

Bazılarımızın bir tek aracın önüne geçmeyi kahramanlık, başarı, hız ve menfaat gördüğü gerçeğini unutmadan; genel olarak bu dönel daireleri kuralına göre kullandığımızda, hem vakit hem de nakit olarak bize faydalı olacağına ikna edilmesi gerekiyor.

Bunun için ülke çapında kampanyalar yapılabilir ama bu belediyelerimizi biraz aşar. O halde yerel anlamda yapılabilecek birkaç adımı söylemekle yetinelim.

Sevgili ve saygılı belediye yetkililerimiz!

Dönel dairelerin girişlerinde bulunan ve daire içindeki araçların yol hakkını ifade eden tabelalar yetersiz veya bazı şoförlerimiz bunları idrak edemiyor olabilir. Çözümü tabii ki yine sizden bekliyoruz. Bu tabelaların daha net ve belirgin olması gerekiyor. Belediye faaliyetlerinin ilan tabelalarından daha önemli olduklarını düşünüyorum. Ama onların yanında pek cılız kalıyorlar.

Ayrıca ve ne önemli adım olarak; dönel dairelere giriş ve çıkış noktalarının, yaya geçidi olarak düzenlenmesi, bir engelle trafiğin yavaşlamaya mecbur edilmesi gerekiyor. Böylece hem daire içindeki trafiğe yol hakkı mecburen tanınacak hem de daire kenarlarından geçiş yapan yayalara imkan sağlanacaktır.

Bu dönel dairelerin mutlaka ama mutlaka, trafik kanun ve kurallarına göre çizgilendirilmiş olması gerekiyor. Hem de hiç silinmeyecek bir teknikle ya da sürekli yenilenerek asla gözden kaçırılmayacak bir netlikle bunun yapılması gerekiyor.

Yani, dönel daireye giren veya çıkan herkes, kime ve nasıl yol vermesi gerektiğini yerdeki çizgilerden görebilmeli. Yaya geçit çizgileri ve bunların öncesinde bulunması kanuni bir zorunluluk olan köpek balığı dişleri net bir şekilde sürekli ama sürekli yenilenmeli.

Belediyelerimiz, vatandaşın kafasında soru işareti bırakmayacak şekilde, trafik çizgilerini çizmeli ve en azından bu yolla kendi üzerine düşeni yapmış olmalı ki, halktan kurallara ve dönel daire yol haklarına dikkat isteme hakkımız olsun.

Dönel daireler başta olmak üzere, tüm yaya geçit noktalarının engebeli bir yükseklikle yoldan ayrılması ve trafiğin o geçide geldiğinde ister istemez yavaşlaması, genel alışkanlık kazanılıncaya kadar oldukça elzem bir uygulama olarak bir kenarda duruyor.

Batının özgürlük anlayışını reddediyoruz!

 

Sözün başında hemen belirteyim; batı diye kullanacağım terkip, batılın hak karşısında konumlanan bütün varlığının ifadesidir. Coğrafi bir yöne değil; siyasi ve sosyal bir duruşa, bir saldırıya temsildir. Varlığını hakka saldırmakta bulan, hayatta kalmak için masumların kanıyla beslenen, tek dişi kalmış bir canavardan bahsediyorum.

İşte bu batıda, değer ve içeriği kendilerinden menkul birtakım özgürlük anlayışları ile başımız fena halde dertte. Batılı kafaya göre; bizim mukaddesatımızla alay etmek, aşağılamak ve hakaret etmek gibi söz ya da fiiller, onlara göre bırakın kusur olmayı, marifet bilinecek bir durumdur.

Onların dünyasında sıradanlaşan ama aslında iki yüzlülüğün, sömürgeciliğin ve faşistliğin temellerini oluşturan birkaç gerçeği hatırımızda tutmakta fayda var.

“Modern” dünyanın bazı basit gerçekleri:

- İnsan hakları, “daha fazla insan olan” batılılar için geçerlidir.

Afrika’da ya da başka bir fakir ülkede savaşlar bir yana; satılan ürünler, verilen ilaçlar, desteklenen diktatör idareciler eliyle, o insanların ezilmesi, öldürülmesi, aç bırakılması ve hatta soykırıma tabi tutulması, bir sorun teşkil etmez!

- İnanç özgürlüğü batının hoşuna giden, “İslam dışındaki” dinler için geçerlidir.

İneklere ve farelere tapanlar, kraliçenin valisine itiraz etmedikleri sürece sorun teşkil etmezler. Yahudi ya da Hristiyan olmak da batılı ateistlerin, din düşmanlarının gözünde sıkıntı değildir. Ancak sadece bir Allah(cc)’a kulluktan bahseden, yeryüzünde farklı ilahlar olmasını kabul etmeyen, insanların kullara kul olmasına karşı çıkan, adalet ve merhamete dayalı bir toplum oluşturmak gibi -bırakın planları-, hayalleri bile olan Müslümanların dinlerini anlatma, ilan etme, hakikatlerini dillendirme hakları yoktur!

- Batının gözünde makbul ve kullanışlı bir devlet değilseniz, her konuda haksızsınızdır.

Batı sizin devlet idare sisteminizle ilgilenmez. Halkınıza nasıl bir hayat yaşattığınıza bakmaz. Öldürdüklerinizle ya da süründürdüklerinizle alakası yoktur. Sadece onların dünya hegemonyasına uyumunuz önemlidir. Onların kurguladığı düzene uyan kimse ile sorunları olmaz. Onların düzenlerine karşı çıkmak, planlarına itiraz etmek, daha da ileri giderek; bazı yollarda onların istemediği adımlar atmak; lanetlenmek, dışlanmak ve tabii ki saldırılmak için uygun hedef haline gelmenize yeter. Batıdan daha fazla, -onların dediği anlamda- demokrat olsanız da, laik yaşasanız da fark etmez. Onların çıkarlarına aykırı iseniz, kötüsünüzdür.

Ve fakat biz; batının dayattığı ve neticede bizim kutsallarımıza hakarete varan özgürlük anlayışını kabul etmek zorunda değiliz, reddediyoruz. Daha ötesi var mı? Böyle bir özgürlük olabileceğine kim karar veriyor? Biz kabul etmiyoruz. Mukaddesatımıza saldırılmasını özgürlük olarak görmüyoruz. Kimsenin mukaddesatına da saldırmıyoruz. Karşılığında asgari saygı beklemek bizim en tabii hakkımız, elbette!

Salyalar akıtarak batıya kuyruk sallayan liberallerin yaydıkları iğrenç kokudan da tiksiniyoruz. Batının dümen suyunda kayık yarıştırmaktan başka bir marifetleri olmayan bu zavallılar, sadece batının pis nehrinin akışına katkı sağlıyorlar. Asla kayıkçılıktan kurtulamayacaklar. Yükselebilecekleri en yüksek makam; batının teknelerinde miçoluk ya da kürekçilik olarak kalacak.

Batılı bir lider, insan onurundan ve evrensel değerlerden bahsediyorsa, kastı; onlara ve yaptıklarına karşı çıkılmaması, İslam’a ve Müslümanlara saldırı ve hakaret özgürlüklerine(!) dokunulmamasıdır, yani batının saldırma ve hakaret etme ayrıcalığıdır. Asla dürüst değillerdir ve olamazlar.

Batı bugün batılın temsilcisidir ve fakat neticeyi biliyoruz: “Hak gelecek ve batıl zail olacak”.

 

Kaldırımlarına şiir yazılası bir şehir olmak

Şehirlerin, geçmişten gelen ve mevcut gelişmişlikle yoğrulmuş bir kültür yapısı olur ve bu; sadece insanların davranışlarında ya da yaşantılarında değil, şehrin alt ve üst yapısında da gözle görülür.

Mesela Kudüs’e gidenler, eski şehrin sokaklarında dolaşırken, bir Osmanlı şehrinde olduklarını “tırnaklarından tepelerine” kadar hissederler. Ayaklarının altındaki taşlar tarihi fısıldar, üstlerindeki kemerler medeniyet hikayeleri anlatırlar. Sokakların köşelerinde öyle alelade dönüşler değil; tarihin şehir ve medeniyet kurgusunda çıkmış, sanat eseri köşeler dönerler.

Gaziantep’in herhalde en sık rastlanan, en çok düzenlenen ama en az yakışan belediyecilik hizmeti; orta refüjlerdir. Aslında kaldırımlarla orta refüjlerin arasında bir tür yarış hatta düşmanlık varmış gibi bir manzara ile karşılaşmak, şehrimizin hemen her yerinde mümkündür.

Gaziantep’in kaldırımları hakkında şiir yazmak mümkün olsaydı, herhalde sokaklarda evsiz kalmış insanların dramlarını anlatan bir edebi eser gibi bir ağıt ortaya çıkabilirdi.

Bu kaldırımlarla uyumsuz orta refüj hatta caddelerin iki yakasını birleştiremeyen kaldırım anlayışının, Gaziantep’in tarihiyle ve mevcut gelişmişliğiyle uzaktan yakından bir ilgisi olmadığını anlamak için yine belediyelerimizin, gerçekten özenle düzenlediği bazı eski mahallelerin durumunu görmek bile yeterli olacaktır.

Şu an biraz bozulmuş olsa da; Bey Mahallesi kaldırım ve orta refüjleri ile bugünden derin geçmişe gerçek bir yol açan, kullanışlı ve estetik, bu şehre ve olması gerekirken olamayan dokusuna pek bir yakışıyor.

Yine aynı şekilde; Şehreküstü’nde sokak sokak yapılan restorasyonlar ve Şıh Meydanı çalışmaları sonrasında ortaya; tarihin bir devrinden fırlamış ve bugüne konmuş, müstesna mekanlara ve sokaklara sahip, yine gerçekten bu şehre ve geçmişine, ayrıca bugünkü iddialı duruşuna yakışır bir semt ortaya çıkmıştır.

Bu iki mahallenin bir ruhu, bir estetiği ve gerçek bir şehir görüntüsü olduğunda, kimsenin bir şüphesi yoktur. Gaziantep’in keşmekeşinden yorulan birileri için, bir nevi kaçamak alanlarına dönüşen, taşların insanlarla konuştuğu bu güzelliklerin, şehrin merkezinde durup, bütün bir şehre bir karakter verecek yol ve kaldırım çalışmalarına örneklik etmiyor oluşuna şaşırmamak elde değil.

Demek ki belediyelerimiz, kibar ve güzel kaldırımlar yapabiliyor, ruhu olan ve adeta konuşan sokaklar inşa edebiliyor, hatta tarihi ihya edebiliyorlarmış!

O halde, şehrimizin devasa caddelerindeki anlamsız zıtlıklar, birbirine benzemeyen kaldırımlar, çarpık orta refüjler neyin nesidir?

İki merkez ilçe ve bir büyükşehir, ortak bir şehir karakteri oluşturamıyorlarsa, hangi konuda birlikte iyi çalışıyorlar, merak etmemek elde değil.

Neden ana caddeler, sıradan ve hatta vasatın altında bir görüntü veriyor?

Bakınız, kaldırım yapılmıyor demiyorum, kaldırımlar neden estetik ve düzenli değil, neden zamanında ve yerinde tamiratlarla korunmuyor diyorum.

Sahi neydi belediyeciliğin biz sıradan insanların gözündeki anlamı: Yollar ve kaldırımlar değil mi?

Bu şehrin terk edilmiş sokaklar ya da kaldırımlar gibi görüntülere tahammülü yoktur. Canı isteyenin istediği yerden bozduğu ve ne hesabının sorulduğu ne de tamirinin yaptırıldığı ya da en azından masrafının bile alınmadığı bir düzenin vatandaşı memnun etmesini herhalde beklemiyor kimse.

Belediyelerimizin halkımıza, kaldırım ve orta refüjlerin kamu malı olduğu ve sadece özel izinlerle kazı ve sökme yapılabileceğini, önce kendisi kurumlar bazında uygulayarak öğretmesi gerekiyor.

Kaldırım ve orta refüjlerin, çok sık kontrol edilmeleri ve yeşil alan iseler bakımlarının yapılması, taşla kaplı iseler tamiratlarının yapılması elzemdir.

Kaldırımı olmayan bir caddenin olamayacağını, olmaması gerektiğini önce belediyelerimizin idrak etmesi gerekiyor. Kaldırımların yürünemeyecek kadar bozuk olamayacağına önce belediyelerimizin yetkililerinin inanması gerekiyor.

Her iş gibi, kaldırımların da bir standardının olması gerektiğini, belediyelerimizin uygulamalı olarak bize göstermesi ve ispatlaması gerekiyor.

İlçe ve büyükşehir belediye sınırlarının kesiştiği kaldırımların nereleri olduğunu bizim sıradan vatandaşlar olarak anlayamamamız gerekiyor! Birinin yaptığıyla diğerinin, elma ve armut gibi farklı ve uyumsuz olmaması gerekiyor.

Gaziantep’in, kültür ve tarih geçmişine, bugünkü vizyon ve hedeflerine uygun, modern ve gelişmiş, gerçek medeni bir şehir görümüne ulaşması için; kaldırımlarının ve orta refüjlerinin mutlaka bu misyon ve vizyona uygun olarak inşa edilmesi, tamir edilmesi ve elden geçirilmesi gerekiyor.

Kaldırımlarına şiir yazılası bir şehir olmanın yolu, insanların ayağına taş değmeden dolaşabildiği bir güzelliği gerçekleştirebilmekten geçiyor. Sonra zaten, ayağına taş değirmeyenlere yapılacak dualar tahmin edilebilir.

Vicdansız dindarlar!

 

Hayatın en geçer akçesi, herhalde tartışmasız olarak; vicdanlı olmaktır. İnsanlar arasında, itibar ve karakter göstergesi, aile ya da yakınlar içinde mevcudiyetin ayrılmaz parçası gibi, dilimizde dolaşan bir temel erdem noktası olarak vicdan.

Vicdanın, insanın yaratılışında verilen bir his mi yoksa kontrol edilerek geliştirilen bir davranış şekli mi olduğu tartışılabilir. Bazılarımız, yufka yüreklidir mesela, onlara birilerine acıması ve yardım etmesi için laf etmeye bile gerek duymayız. Bırakın uyarılmayı, bizim bildiğimiz ve inandığımız manada, ahirete inanmasa da, vicdanlı insanlar vardır.

Yani fıtrattan kaynaklanan diğer hisler gibi, insanın ruhunun taşıdığı, makbul bir erdem, güzel bir histir vicdan.

Bazılarımız acımasız olur; ne ailesine ne çevresine yumuşaklık göstermez, darda kalana el uzatmaz, düşene destek olmaz. Bu insan tiplerinin, temel manada Müslüman olduğunu bilsek ve kendisi de ikrar dahi etse, onda bir eksiklik olduğunu hissederiz.

İnsanlar sayıları kadar farklı karakterlere sahip olabilirler. Hepimizin aynı olması gerekmiyor. Parmak izlerimiz gibi, her birimizin kalbinin ve ruhunun da izleri vardır. Benzeyenlerimiz olur, uyumlu olanlarımız çıkar ama herkes tek başına ve özel bir insandır.

İslam, insanların kendi kontrollerinde olan tüm hareketlerini düzenlemelerini ister. İçinde en ufak bir vicdan taşımasa da, her iman eden mutlaka zekat verecek, hayır ve iyilikler yapacaktır. En acımasız olanımız bile, haksız yere bir canlıyı incitmeyecek, birilerinin hukukunu çiğnememek için, en hassas insan o olacaktır. Aksi düşünülemez.

Ahirete iman eden her bir ferdin, kaçınılmaz bir hesaptan endişesi olur ve orada kendisini zora sokacak, hesabını vermeden ayağının kıpırdayamayacağı işlerden uzak kalmaya çalışır.

Kimine, aman karıncayı ezme dersin; kimisi, karıncayı ezmemek için başı yerde yürür.

Kimine, sadaka ver, zekat ver demek zorunda kalırsın; kimisi, elindekini dağıtır, yetmez başkalarının ellerindekini de dağıtır, yetmez dağıtmak daha fazlasını için çırpınır durur.

Kimileri, önünü ardını, muhatabını mağdurunu düşünmeden, züccaciye dükkanına girmiş bir fil gibi yaşar; kimisi, bir kulun hakkına girmemek için kılı kırk yarar.

Ancak unutulmaması gereken temel husus; İslam’ın temelleri güzel ahlak üzerine kurulu olduğudur. Ahlaksız birinden iyi bir Müslüman olmayacağı herhalde tartışılmayacak kadar net bir durumdur. Yine aynı İslam’ın temel terimlerinden biri de merhamet ve adalettir. Merhametsiz ve adaletsiz birinden iyi bir Müslüman olmayacağını anlamak için çok şey bilmeye gerek yoktur.

Vidan ise, adaletli ve merhametli olmanın kalpte bulunan yansımasının adıdır.

Adaletsiz bir zorbanın vicdanlı olması beklenmeyeceği gibi, merhametten nasibi olmayanlar da aynı zamanda vicdansız olurlar.

Dindarların vicdanlı olması ise, dindarlıklarıyla doğru orantılıdır. Bir insan hem dindar hem vicdansız olamaz. Ya ikisinden biri yoktur ya da her ikisi. Belki de bizim bakışımız yanlıştır.

Dindarlıkla vicdan arasında bir bağ olduğu muhakkak; zalim ve gaddar bir adam iman edince davranışlarını İslam’a teslim eder ve vicdan dediğimiz şey gelişir ve görünür. Munis biri İslam olunca duygusu aynı şekilde İslam’a teslim olur ve gerekirse kurban keser hatta savaşa girer. Bu onun vicdansız olduğu anlamına gelmez. Zira adaleti ve merhameti tesis etmek için bazen kurban kesmek gerekir, bazen savaş vermek.

Kısaca; İslam’ın istediği Müslümanın, duygu ve fiil dünyası zaten İslam ahlakıyla şekillenir ve bunun dışında ve üstünde bir vicdan mefhumu ve uygulaması zaten yoktur. Müslümanın vicdanı İslam’ın adalet ve merhamet ekseninde durur ve İslam’ın adalet ve merhamet anlayışından daha öte ve üstün bir vicdan olamaz.

Bu hem ibadetler hem de muamelatlar açısından, İslam’ın hiçbir emri ya da yasağı vicdana ters düşmez, aksine vicdan ve fıtratın gereğinin yerine getirilmesini ister. İslam’ın emir ya da yasaklarıyla vicdanı çelişenlerin, önce kendilerini sonra da İslam anlayışlarını bir gözden geçirmeleri gerekir. Bir yerde bir hata yapılıyordur.

Vicdansız bir dindarla karşılaştığımızda, ya onun dindarlığının yanlış olduğunu ya da bizim bakışınızda bir sorun olduğunu düşünmemiz gerekir.

Ömer bin Hattab’a (r.a.) ait olduğu rivayet edilen şu söz, insanları değerlendirme konusunda bize bir yol açacaktır:

“Kişinin namazına, orucuna bakmayın; konuştuğunda doğruluğuna, kendisine bir şey emanet edildiğinde güvenilirliğine, dünya kendisine güldüğünde takvasına bakın.”

Münafıklar da namaz kılar veya oruç tuttuğunu söyleyebilir; ancak Mü’min bir adam yalan söyleyemez! Emanete ihanet eden ve insanların kınaması veya alayı nedeniyle dininden ve ibadetlerinden uzaklaşan birinin dindarlığı yarımdır.

Sonra çıkıp, dindarlar vicdansız dersek; hem din hem de vicdan bizden davacı olur.

Gaziantep’in rögar kapaklarıyla imtihanı

Dev bir orkestra yönetirsiniz, muhteşem bir şefsinizdir. Dinleyenleri alıp götürdüğünüz yerden kimse gelmek istemez. Derken, aradan bir zurnacı, nefesinin yettiği kadar ve olabildiğince yersiz ve gereksiz bir gürültü çıkarır! Eyvah, bütün havanız bitti. Şefliğiniz yerlere düştü. Seyirciler alkış yerine yuh çekmeye başladı.

Belediyecilik biraz böyledir. Her şeyi çok güzel planlamış, en güvendiğiniz firmalar ihaleleri almış hatta işi firmalara bırakmayıp kendi imkan ve elemanlarınızla yapıyor olabilirsiniz. Ancak bir yerde bir “zurnacı” bütün planı ve hedefi göz ardı edecek, gölgeleyecek bir hata yapıverdiğinde, zaten vefasız olan “seyirci” size yuh çekmeye başlayacaktır. Zurnacıyı kimse tanımıyor çünkü.

Şehrinizin bütün caddelerinin asfaltlarını yenileyebilirsiniz. Kilometrelerce uzanan ve gerçekten şehre can damarı olan yollar açıp mis gibi asfaltlar dökebilirsiniz. Ancak bir zurnacı yine çıkmış ve o güzelim caddenin bir yerinde bir rögar kapağını, asfaltla aynı seviyede yapmayı becerememiştir.

Yaptığınız caddeyi kullanan ve tam da size övgüler dizen vatandaş, aniden bir çukura düştüğü ya da bir taşa çarptığı hissiyle sarsılan aracının içinde neler düşünecektir tahmin etmek zor değil.

Biz vatandaşlar, olayın arkasındaki bürokrasiyi bilmeyiz, bilmek zorunda da değiliz. Bizim yaptığınız o caddeye vereceğimiz puanı, o rögar kabağı belirleyebilir. “Kocaman cadde yapmışlar ama bir kapağın seviyesini tutturamamışlar” der ve geçeriz.

Aynı durumla, o uzun ve ince kaldırımlarda da sık sık karşılaşırız. Engelli ya da engelsiz kimsenin hesap etmediği, çukurlar ya da çıkıntılar, kaldırımda normal yürümek için artık bir maharet gerektiren noktaya doğru gidiyor.

O rögar kapaklarını kimin yapamadığıyla ilgilenemeyiz. Tıpkı güzel yaptığınız bir şeyde, aracı firmalara ya da elemanlara değil, bizzat kuruma ve başkanına teşekkür ettiğimiz gibi; hatalarınızda da başkanı ve kurumu mesul tutarız. Biz halkız, her şeyin yolunu yordamını bilseydik aramızda bir fark kalmaz ve size yetkili, bize yetkisiz denmezdi.

Ha sonra, rögar kapaklarının sorun olduğunu fark eder ve büyük ihtimalle bir tamir ihalesi açarsınız. Bir firma alır. Bütün kapakları elden geçirir. Zannedersiniz ki sorun çözüldü. Heyhat! Tamirden geçen kapaklar en fazla 6 ay içinde yanlardan patlamaya ya da çökmeye başlar. Çünkü yama malzemesi genellikle ya uyumsuzdur ya da kalitesiz. Hepsi mükemmel olsa bile, eski ile yeni zemin kaynamaz ve patlar. Her şey güzel yapılsa bile, alt dolgu gevşemiştir, illaki kısa zamanda çöker.

Olması gereken; bütün rögar kapaklarının, adını sizin çok iyi bildiğiniz ama bizim vatandaş olarak sadece “asfaltla aynı seviyede olması” olarak isimlendirdiğimiz şekilde yapılmasından ibarettir. Orijinal olarak yani, daha asfalt dökülmeden, rögar kapaklarının o caddenin asfaltlı halinin yüksekliğinde yapılmış olması, çok büyük bir marifet mi gerektiriyor gerçekten?

Bunu beceremeyen bir organizasyonun neyi daha güzel yapabileceği hakkında ciddi kuşkular oluşması normal değil mi?

Belediyeciliğin ana tarifi nedir diye sorsak; en cahilinden en bilgilisine, bütün halkın ilk söyleyeceği şey, şehrin sokak ve caddelerinin yapılması, düzenlenmesi olacaktır. Çünkü herkesin mutlaka ama mutlaka, hem de hemen her gün kullandığı tek hizmet yoldur.

Bir belediyede işlerin nasıl yürüdüğünü, kamu kurumları denetliyor olabilir. Ancak vatandaşın denetlemesi böyle basit temel konular üzerinden olur. Yağ gibi asfaltla aracıyla kayar gibi giden sıradan biri olarak çukura düşmekten ya da tümseğe çarpmaktan hazzetmeyiz. Bu kadar basit.

Bir metropol şehir yönetiyorsanız, ona göre profesyonel ekiplerle çalışır ve işin sonucunda, “eskiden bu da yoktu, en azından bu var” dedirtmeyi marifet kabul edemezsiniz. Bundan 40 sene öncesini bilenler, rögar kapaklarının estetiğine bakmıyor olabilir. Kaldırımlardaki tümsek ya da çukurlar onlara çerez gibi geliyor da olabilir.

Ancak bu şehirde, hayata gözlerini modern ve düzenli caddeleri ve sokakları olan bir şehirde açmak isteyen yeni bir nesil var ve onlar eskiden çekilenleri bilmedikleri gibi, bilmekte istemeyebilirler.

Artık olmayan hizmetleri getirmiş olmak değil, hizmetlerin estetik ve en az kusurla sunulmasına ihtiyaç var. Çok sokak asfaltlamak değil, asfaltlanan sokakta ya da caddede; kaldırımların ve rögar kapaklarının, bir uyum ve ne göze ne de ayağa ters gelmeyen bir intizam içinde bulunması asıl beğeni toplayacak iştir.

Kaldırımlar konusunu haftaya ele almak üzere bir kenara bırakıp, yol aldığımız caddede çukura düşmemek ya da tümseğe çarpmamak için dikkat kesilmeye devam edelim. Bazen de ani manevralarla o rögar kapaklarından kaçalım derken kaza yapabiliyoruz, Allah muhafaza. Tabi sorumluluk sahiplerinin bundan haberi olmuyor.

Kusursuz olmanızı değil, kusurun kural gibi hep tekrar etmemesini bekliyoruz.